Aktualnie rekrutujemy dorosłych (w wieku 18-45 lat) posiadających diagnozę spektrum autyzmu (zespołu Aspergera/autyzmu) do udziału w badaniu naukowym. Osoby zainteresowane udziałem w projekcie prosimy o wysłanie wiadomości na adres: karolina.golec@psych.uw.edu.pl
Teoria umysłu (ang. theory of mind, ToM) to społeczna zdolność do wyjaśniania zachowania swojego i innych, z uwzględnieniem tzw. stanów mentalnych (przekonań, celów, intencji, pragnień, emocji), która umożliwia nam wchodzenie w interakcje z innymi ludźmi i skuteczne nawiązywanie relacji. U osób w spektrum autyzmu (ang. autism spectrum conditions, ASC) te procesy mogą przebiegać w sposób nietypowy.
Osoby w spektrum cechuje duża różnorodność nasilenia cech ASC, dlatego badacze poszukują czynników mogących wyjaśniać to zróżnicowanie. Płeć uznawana jest za jeden z nich. Powszechnie raportuje się, że spektrum autyzmu częściej występuje wśród mężczyzn (w stosunku 4:1). Jednakże, w ostatnich latach tę potencjalną dysproporcję poddają w wątpliwość naukowcy i klinicyści twierdzący, że rozpoznawalność autyzmu u kobiet jest znacznie zaniżona. Coraz więcej danych potwierdza istnienie tzw. kobiecego fenotypu autyzmu, tj. ilościowych i jakościowych różnic między płciami pod względem obserwowalnych cech ASC. Ekspresja cech ASC u kobiet może być zatem nie w pełni zgodna z aktualnie obowiązującymi kryteriami diagnostycznymi, co wiąże się m.in. z uzyskiwaniem rozpoznania w późniejszym okresie życia.
Jednym z elementów kobiecego fenotypu autyzmu są duże umiejętności “maskowania” lub kompensacji trudności społecznych wynikających z ASD, co widoczne jest m.in. na poziomie komunikacji społecznej czy zadań angażujących teorię umysłu, dotychczasowe badania prowadzone były jednak głównie z udziałem mężczyzn (różnicę szacuje się na 12:1!).
Dlatego w ramach projektu badawczego realizowanego na Wydziale Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego badamy poznawcze i mózgowe mechanizmy funkcjonowania społecznego zarówno kobiet, jak i mężczyzn w spektrum autyzmu. Naszym celem jest pogłębienie wiedzy dotyczącej funkcjonowania społecznego w kobiecym fenotypie autyzmu, a w konsekwencji pełniejsze rozumienie samego spektrum, które może przyczynić się do zwiększenia trafności diagnostycznej i poprawy jakości dostępnego profesjonalnego wsparcia.
Projekt jest finansowany przez Narodowego Centrum Nauki (grant PRELUDIUM 2021/41/N/HS6/00410 pt. „Kobiecy Fenotyp Autyzmu i poznanie społeczne: międzypłciowe uwarunkowania neuropoznawczych mechanizmów teorii umysłu w zaburzeniach ze spektrum autyzmu”).
Kierowniczka projektu: mgr Karolina Golec